تاریخ اماکن عتبات عالیات (60) از کتاب یاحسین کربلا نوشته حجت الاسلام علی اسماعیلی کریزی
میرزای نائینی ،
میرزای نائینی ، محمد حسین غروی فرزند شیخ الاسلام حاج میرزا عبدالکریم نائینی در 17 ذیقعده سال 1276 هجری قمری در شهر نائین از توابع اصفهان در یک خانواده روحانی به دنیا آمد. پدر وی از روحانیون سرشناس آن دوران بود.
او تحصیلات ابتدایی خود را در شهر نائین سپری کرد و در سن 17 سالگی برای فراگیری سطوح عالیه و خارج وارد حوزه علمیه اصفهان شد و پس از کسب درجات علمی به علامه نائینی و میرزای نائینی شهرت یافت.وی فقه، اصول، فلسفه و حکمت را در آن دیار گذراند و برای ادامه تحصیل در سال 1303 هجری قمری به نجف اشرف رفت و پس از مدتی راهی سامرا شد تا از محضر میرزای شیرازی کسب فیض کند.وی جزء ممتازترین شاگردان میرزای شیرازی شد و پس از درگذشت میرزا در سال 1314 هجری قمری به کربلا رفت و پس از دو سال دگر بار به نجف اشرف بازگشت.در حوزه نجف اشرف با حضور در کلاس های درس آخوند ملا محمد کاظم خراسانی به عنوان شاگرد ممتاز مطرح شد و همین امر سبب شد به تدریس فقه و اصول همت گمارد.وی در کنار تحصیل و تعلیم به مبارزه با استعمار و استبداد پرداخته و در دوران نهضت مشروطه ایران با آیت الله میزای شیرازی همراه بوده است.همچنین گرایش سیاسی او به سید جمال‌الدین اسدآبادی نیز نزدیک بود. آیت الله نائینی از جمله روحانیونی بود که در جریان جنگ جهانی اول علیه دولت انگلیس اعلام جهاد کرد و درجریان مشروطیت به صراحت از لزوم وجود قانون اساسی در دولت اسلامی سخن گفته است و این قانون را در زمان غیبت، حافظ عدالت و مانع طغیان حکمرانان دانسته است.علامه با بیان جاری شدن احکام اسلام در جامعه و حاکمیت آن، به نهضت مشروطیت افق جدیدی را نشان داد. وی در سال 1327 هجری قمری، کتاب'تنبیه الامه و تنزیه المله' را به منظور انطباق حکومت با موازین و اصول اسلامی به زبان فارسی به رشته تحریر درآورد که متن آن مورد تایید آخوند خراسانی و شیخ عبدالله مازندرانی قرار گرفت. میرزا محمد حسین نائینی در 26 جمادی الاولی سال 1355 هجری قمری برابر با 24 مرداد 1315 هجری خورشیدی در سن 80 سالگی چشم از جهان فروبست و پیکر وی در نجف اشرف در جوار حرم حضرت علی(ع) دالان باب الذهب به خاک سپرده شد.
8- میرزای شیرازی ، سید محمد حسن حسینی معروف به میرزای شیرازی یامیرزای بزرگ، در 15 جمادی الاول سال 1230 هجری قمری به دنیا آمد پدرش، میرزا محمود، در زمره عالمان دینی بود و در دستگاه حکومت شیراز به کار نویسندگی اشتغال داشت. پس از مرگ پدر تحت تربیت دائی‌اش، که از عالمان دینی بود، قرار گرفت. در چهار سالگی پای به مکتب نهاد و پس از فراغت از درس‌های اولیه، در شش سالگی وارد حوز علمیه شد.درسال 1242 هجری قمری به اصفهان رفت . وی در سن ۲۰ سالگی اجازه اجتهادگرفت وتا بیست و نه سالگی در اصفهان ماند و در سال 1259 قمری به نجف وکربلا رفت. مدتی را در کربلا اقامت گزید و در این دوران از درس استادان حوزه بهره برد، ولی چون خود را از این درس‌ها بی‌نیاز دید، قصد برگشت به اصفهان نمود. قبل از رفتن به اصفهان، وارد نجف شد و در درس‌های مهم آن روزگار شرکت جست.وی در سال 1281 پس از فوت شیخ انصاری مرجع تقلید شیعیان شد و نزدیک به ۳۰ سال در این مقام به رفع مشکلات مردم و اداره حوزه‌های علمیه مشغول بودیکی از مهم‌ترین حوادثی که در ایام زعامت او رخ داد، قضیه تحریم تنباکو بود. حکم تاریخی او در معاهده انحصار تنباکو در زمان ناصرالدین شاه چنان مردم را به صحنه کشاند که شاه قاجار، مجبور به فسخ قرارداد تنباکو گردید. حکم تاریخی تحریم از سوی میرزای شیرازی از سامرا صادر شد. متن حکم بدین شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم الیوم استعمال تنباکو و توتون بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان علیه‌السلام است. حرره الاقل محمدحسن الحسینی. میرزای شیرازی پس از یک مریضی برونشیت یا سل به رحمت خدارفت ، عدهای عقیده دارند پزشک مشکوکی در سامرا پیدا شد و سعی در نزدیک شدن به میرزا داشت و بالاخره در آخرین روزها به معالجه او پرداخت و پس از مرگ میرزا برای همیشه ناپدید شد، وی از سر سپردگان انگلستان بوده و میرزا را مسموم نموده است سر انجام روز دوشنبه ۸ شعبان1312 در سن ۸۲ سالگی درسامرا درگذشت و جنازه ایشان به نجف اشرف منتقل گردیدو در دالان باب الذهب یکی از حجرات صحن حرم حضرت علی ع) دفن شد.