تاریخ اماکن مکه ومدینه(29): ازکتاب حرمین شریفین نوشته حجت الاسلام علی اسماعیلی کریزی
آموزش مناسک به آدم (ع)
یکی از مسائل مهم حج آموزش مناسک واجرای آن است،در باره تعلیم ارکان این عبادت مهم ، به حضرت آدم (ع) از امام صادق ع) روایت شده است که فرمودند : هنگامی که خداوند تبارک وتعالی اراده کرد که توبه آدم( ع ) را بپذیرد ، جبرئیل را به سوی او فرستا د . جبرئیل عرض کرد : سلام برتو ای آدم صابر بر بلیه (وآزمون خداوند ) وتائب از خطای خویش ، همانا خدوند تبارک وتعالی مرا به سوی تو فرستاده است ،تا مناسک را به شما بیاموزم و، او می خواهد به وسیله آن توبه شمارا قبول کند ، جبرئیل دست آدم را گرفت واورا باخود آورد تابه خانه خدا رسیدند ،در این هنگام ابری از آسمان بر او نازل شد ، جبرئیل گفت : هرجا ابر سایه اش را بر شما افکنده است باپای خودت خط بکش ، سپس ادامه راه داد تااورا به منی آورد وموضع منی را به اونشان داد وآدم آنرا خط کشید ، وخط حرم را بعد از خط مکان خانه مشخص نمود پس از آن اور ا به عرفات آورد ودر آنجا اورا نگه داشت ،وبه وی گفت : هرگاه خورشید غروب کرد ، هفت مرتبه به گناه خودت اعتراف کن ، وآدم انجام داد لذا این مکان را معرف (عرفات) نامیدند زیرا حضرت آدم( ع ) در آنجا به گناه خودش اعتراف کرد ، این امر در فرزندان آدم سنت شد ، وآنها به گناهان خود اعتراف می کنند همانطور که پدرشان آدم اعتراف کرد ، واز خداوند عزوجل طلب توبه می کنند همانطور که پدرشان تقاضای توبه نمود ، پس از آن جبرئیل به وی دستور داد از عرفات کوچ نماید . او از کوه ها ی هفتگانه گذشت وهنگام عبور به فرمان جبرئیل روی هریک از آنها تعدادی تکبیر گفت ، تااینکه سر انجام پس از گذشت ثلث شب به وادی جمع (مشعر الحرام) رسید وجمع بین نماز مغرب وعشا کرد، وبه این جهت وادی مشعررا وادی جمع نامیدند ، ووقت تاخیر نماز در آن شب ودر آن مکان خاص ثلث شب است . سپس جبرئیل به وی دستور داد ، تادر وادی جمع(مشعر ) به خضوع وخشوع به پردازد .واو به شدت خضوع وعبادت نمود تا اینکه صبح شد . وبه او دستور داد ، که بالای کوه جمع (مشعر ) برود وهر زمان خورشید طلوع کرد هفت مرتبه به گناه خودش اعتراف نموده واز خداوند عز وجل هفت بار تقاضای توبه وآمرزش نماید ، آدم نیز طبق دستور عمل کرد ، ودو بار اعتراف شد تااینکه این موضوع در بین فرزندان آدم سنت شود . پس کسیکه عرفات را در ک نکرده لکن جمع را در ک کرده حج او صحیح است . پس از آن آدم از جمع به منی کوچ کرد وهنگامی به منی رسید که ظهر شد.بعد جبرئیل به او امر کرد که دورکعت نماز در مسجد منی بخواند .پس از اقامه نماز جبرئیل به او فرمان داد : برای تقرب به خداوند عزوجل ، قربانی نماید تااینکه خداوند قربانی اورا بپذیرد ، واو بداند که توبه اش پذیرفته شده است ، واین امر در بین فرزندان او سنت گردد ، وحضرت آدم قربانی خود را به درگاه خداوند آورد وخداوند از او پذیرفت ، وآتشی را از آسمان فرستاد و قربانی آدم را فرا گرفت (واین نشانی قبولی قربانی بود) پس از آن جبرئیل به او گفت : همانا خداوند تبارک وتعالی به شما احسان کرد زیرا مناسک را به تو تعلیم داد وبه آن وسیله توبه ات را پذیرفت وقربانیت را قبول کرد ، پس سرخود را تواضعا برای خداوند عزوجل بتراش زیرا قربانیت را قبول کرد ، آدم سرخود را توضعا برای خدوند تبارک وتعالی تراشید. سپس جبرئیل دست آدم را گرفت وبه سوی بیت الله الحرام روانه شدند . در این هنگام شیطان در نزدیکی جمره سر راه آدم ظاهر شد وبه آدم گفت : ای آدم کجامی روی ؟ جبرئیل گفت : هفت عدد ریگ (سنگ ریزه) به او بزن وبا هر سنگی تکبیر بگو ، آدم طبق آموزش جبرئیل عمل کرد وشیطان رفت ، پس از آن در روز دوم ، وسوم ، وچهارم ، موضوع فوق تکرار شد ، وپس از رمی روز چهارم ، جبرئیل به حضرت آدم ع) گفت : تو هر گز بعد از این اورا نخواهی دید ،وپس از آن اورابه سوی بیت الله الحرام آور د ودستور داد هفت دور طواف خانه خدا انجام دهد ، وآدم هفت دور طواف کرد ، وجبرئیل به او گفت: همانا خداوند تبارک وتعالی به تحقیق، تورا آمرزیده ،وتوبه ات را پذیرفته است وزوجه ات را بر تو حلال گردانیده است .[1]
طواف ملائکه،آدم وحوا
درمورد چگونگی طواف ملائکه وحضرت آدم وحوا آمده است که : هفتاد هزار از ملائکه ،جهت، حراست خیمه (آدم) از گزند شیاطین متمرد وبرای انس با آدم به زمین آمده بودند، آنها ، هر روز وشب به احترام کعبه وخیمه ،همان طور که در بیت المعمور طواف می کردند ، مبادرت به طواف نمودند .چون آدم وحوا طواف ملائکه را دیدند هم نوای باآنها به طواف کعبه پرداختند وهفت شوط طواف کردند.
تعداد حج وعمره حضرت آدم( ع)
درمورد تعداد حج وعمره های حضرت آدم ع) روایات متعددو مختلفی وجود دارد وجود دارد یکی از آنها این است که : مردی شامی از مولا امیر المؤمنین( ع) سوال کر د :حضرت آدم ع) چند حج بجا آورد ؟پاسخ دادند :تعداد هفتاد حج با پای پیاده وباقدم های خودشان انجام دادند ،واولین حجی که انجام دادند یک عدد بوم همراه ایشان بود که حضرت را نسبت به مواضع واماکن آب در بین راه راهنمائی می کرد.[2] ودر روایت دیگری از امام باقر( ع) نقل شده است که فرمودند :حضرت آدم (ع) هزار مرتبه باپای خودش به زیارت این بیت مشرف شده است ، هفتصد مرتبه حج وسیصد مرتبه عمره .[3] شاید جمع بین این دو روایت این طور باشد که، چون در روایت اول، فرمودند،حضرت آدم( ع) را در اولین حجی که انجام دادند ( بومی) جهت مواضع آب راهنمائی می کرد ، همراهی وراهنمائی بوم قرینه ای باشد که بگوئیم ، برخی از سفر های حج حضرت آدم (ع)،خارج از شهر مکه بوده بنابر این می توان گفت: هفتاد مرتبه حج حضرت آدم( ع) از خارج شهر مکه وحتی خارج عربستان بوده است،وبقیه ، حج وعمره ها را از راه ها ی نزدیک تر واطراف مکه یاخود حرم مشرف شده اند .
-[1] همان ص 31 ح5
[2] - سَأَلَ الشَّامِیُّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع کَمْ حَجَّ آدَمُ مِنْ حَجَّةٍ فَقَالَ لَهُ سَبْعِینَ حَجَّةً مَاشِیاً عَلَى قَدَمَیْهِ وَ أَوَّلُ حَجَّةٍ حَجَّهَا کَانَ مَعَهُ الصُّرَدُ یَدُلُّهُ عَلَى مَوَاضِعِ الْمَاءِ. همان
[3] - عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ أَتَى آدَمُ هَذَا الْبَیْتَ أَلْفَ أَتْیَةٍ عَلَى قَدَمَیْنِ مِنْهَا سَبْعُمِائَةِ حَجَّةٍ وَ ثَلَاثُمِائَةِ عُمْرَةٍ. همان
برچسب‌ها: تاریخ , اماکن , مکه , مدینه , علی اسماعیلی کریزی